Epididymal sperm

Is het mogelijk om sperma in te vriezen vanuit de epididymis (bijbal) ? Jazeker, met een bepaalde techniek is dat zeker mogelijk! Maar waarom zou je invriezen vanuit de epididymis (bijbal)? Hieronder vindt u een paar mogelijkheden, waarom u zou kunnen kiezen voor deze techniek:
In geval van overlijden van de hengst, of wanneer de testikels een ernstig trauma of een testikeltorsie hebben opgelopen. Maar ook bij routine castratie, bv.: mocht de hengst niet handelbaar zijn, maar u wilt in de toekomst toch de mogelijkheid hebben om uw hengst in te zetten voor de fokkerij, dan biedt deze techniek een laatste kans om het sperma te redden wanneer er geen andere optie beschikbaar is.

De bijbal kan worden beschouwd als een bewaarorgaan voor sperma voor de ejaculatie en deze bestaat uit drie delen : de caput (hoofd), corpus (lichaam) en cauda (staart).
De doorlooptijd van de spermatozoïden door de bijbal is ongeveer 8-11 dagen, gedurende deze tijd ondergaan ze een aanzienlijke rijping. Terwijl ze door de epididymis gaan, wordt vocht geresorbeerd en de bijbal zorgt ook voor zijn eigen afscheiding, waardoor de membraaneigenschappen van de spermatozoën worden beïnvloed. Zaadcellen die de zaadbal verlaten zijn onvruchtbaar en niet in staat tot bevruchting, maar tegen de tijd dat ze de staart van de bijbal hebben bereikt, hebben ze het vermogen om te bevruchten.

Hoewel epididymal sperm techniek een zeer gunstige methode is om sperma in te vriezen in niet-geplande noodsituaties, wordt het niet aanbevolen als een alternatief voor het invriezen van ejaculaatsperma. Vanwege de factoren die de kwaliteit van het sperma kunnen beïnvloeden, moet het worden gezien als een laatste kans methode voor het winnen van sperma. Als de situatie het mogelijk maakt om vóór de castratie van de hengst sperma te winnen en in te vriezen, wordt dit altijd aanbevolen.
Het succes van deze procedure is sterk afhankelijk van de manier en de snelheid waarmee de testikels naar Pasedes worden getransporteerd vanaf het moment dat het dier wordt gecastreerd of het tijdstip van overlijden. Voor informatie neem gerust contact op!

Vitaminen & mineralen

Is het aan te raden uw hengsten vitaminen en mineralen bij te voeren? Jazeker, het bied hengsten voedingsstoffen die nodig zijn om sperma te ontwikkelen met sterke intacte celmembranen en het kan beweeglijkheid en viability verbeteren. Op oudere leeftijd maken hengsten zelf ook minder vitaminen aan, dit heeft te maken met het dalen van het immuunsysteem qua leeftijd. Maar onderschat training, medicatie en stress ook bij jongere hengsten niet. Het voeren van extra vitaminen en mineralen kunnen hierdoor wel degelijk invloed hebben, ten eerste voor de gezondheid van de hengst en indirect op het sperma.

Equine testikels bestaan uit lange, zeer ingewikkelde buisjes/kanaaltjes genaamd ‘seminiferous tubules’ en interstitiële weefsel. Binnen de ‘seminiferous tubules’ zijn de Sertoli’s cellen. Deze zijn verantwoordelijk voor de productie van zaadcellen. Binnen de interstitiële weefsel zijn de cellen van Leydig. Zij zijn betrokken bij de productie van testosteron; het hormoon dat onder meer voor de uiterlijke hengstenkenmerken en het typische hengstengedrag zorgt.

Als de basis goed is; dat wil zeggen als de hengst, de laatste twee maanden niet ziek is geweest, geen antibiotica heeft gehad, geen stress, kortom goed in zijn vel zit en de laatste twee maanden met regelmaat heeft gedekt; dan zijn vitaminen en mineralen goed voor de bescherming van de hengst als wel voor het sperma. Maar als de basis al goed is, kun je met vitaminen en mineralen de hengst en sperma blijven beschermen maar niet verbeteren. Wel kun je verbetering aantreffen als de hengst ouder als vijftien jaar is, en hij als ware ouderdomsverschijnselen zal vertonen. Dan heeft vitaminen en mineralen een zeer positief effect. Sperma van hengsten vanaf vijftien jaar blijft hetzelfde of wordt minder van kwaliteit.

Nu zijn er veel vitaminen en mineralen beschreven die identiek zeer zeker invloed kunnen hebben, maar het gaat om de juiste combinatie. Sperma ontwikkeling van de hengst is een zeer complex en duurt gemiddeld 57 dagen, dus als men begint met bijvoeren van vitaminen en mineralen, verwacht dan geen resultaat binnen een week. Maar het is zeker nooit te laat om te beginnen! Mochten er nog vragen zijn, neem dan gerust contact op.

Equine seminaal plasma

Seminaal plasma bestaat uit afscheidingen uit de accessoire geslachtsklieren in het voortplantingssysteem van de hengst.

Tijdens ejaculatie worden zaadcellen ook gemengd met vocht uit de accessoire geslachtsklieren. Naast het zorgen voor transport van het sperma, kan seminaal plasma een belangrijke rol spelen bij het stabiliseren van spermamembranen, het beschermen van sperma tegen het immuunsysteem van de merrie en het binden aan de eicel.

Toch kan seminaal plasma van sommige hengsten enigszins toxisch zijn voor het eigen sperma. Bij natuurlijk dekking is de tijdsbestek redelijk kort, maar als men na gaat wat er gebeurt als het sperma klaar wordt gemaakt voor kunstmatige inseminatie, dan resulteert dat, seminaal plasma gedurende langere periode wordt blootgesteld aan het sperma, een situatie wat niet voor komt bij natuurlijke dekking. Langdurige blootstelling aan grote hoeveelheden seminaal plasma kan nadelig zijn voor sperma tijdens opslag, hetzij gekoeld of bevroren. Een verdunner verdunt de potentiële toxische effecten van het seminaal plasma en door middel van centrifugeren kan men het seminaal plasma grotendeels of compleet verwijderen, om vervolgens verder te verdunnen voor het gewenste eind resultaat.

Abnormaliteiten

Iedereen die met levende dieren werkt, weet dat niet altijd alles volgens boekje verloopt. Zo kan er bij de hengsten en het verwerken van sperma daarvan ook dingen anders verlopen dan je het voor ogen had gezien. Abnormaliteiten kan voorkomen, maar de vraag is voornamelijk; hoe is het ontstaan en wat kun je er aan doen?

Hieronder enkele voorbeelden van abnormaliteiten bij hengsten:

• Geblokkeerde zaadleiders
Dit is voornamelijk te herkennen aan botervormige dikke spermatozoa, geplakt aan de binnenkant van kunstschede. Het kan zelfs beginnen met een ejaculaat zonder spermatozoa.

• Testikeldegeneratie
Ander abnormaliteit is testikeldegeneratie. Testikeldegeneratie is een belangrijke oorzaak van subfertiliteit en onvruchtbaarheid bij hengsten. Testikeldegeneratie kan verschillende oorzaken hebben zoals:
• Warmte
• Blessures
• Ondervoeding
• Giftige stoffen
• Vaatziekte
• Leeftijd gerelateerde degeneratie
• Trauma
• Steroïden
• Lokale infecties enz.
Testikeldegeneratie kan van voorbijgaande aard zijn of permanent.

• Draaiing van testikels
Draaiing van testikels van minder dan 180 graden resulteert vaak niet in openlijke klinische symptomen. Toch heeft onderzoek aangetoond dat het bloedtoevoer in de testikel enigszins gewijzigd is.

In draaiing van testikels van meer dan 180 graden is de bloedtoevoer in de testikel ernstig verminderd. Deze gevallen tonen vaak wel klinische symptomen zoals koliek gepaard met vergrote pijnlijke testikels, vergrote scrotum enz.

Referenties: Ik ben een groot fan van Dickson Varner, Professor of Equine Theriogenolgy & Pin Oak Stud Chair of Stallion Reproductive Studies en Angus Mc Kinnon, eigenaar van Goudlburn Valley Equine Clinic. Als ik een onderzoek vermeld of verwijs daarna, dan zijn dat onderzoeken van Drs. Dickson Varner of Drs. Angus Mc Kinnon.

Basis

Hoe vaak hoor je het wel niet; bij problemen ga dan terug naar de basis. Bij spermaverwerking van hengsten geldt dat net zo, en de basis hier, is uiteraard de hengst zelf. Zit de hengst lekker in zijn vel? Ziet hij er goed uit? Is hij niet te dik? De laatste twee maanden geen koorts gehad? ( Vaak als er veel losse koppen in het ejaculaat zit, kan dit een indicatie zijn dat de hengst koorts heeft gehad ) Heeft hij last van stress? Hoe gaat het met dekken? Heeft hij pijn? Er zijn veel factoren die van invloed kunnen zijn op het spermakwaliteit, maar begin altijd bij de basis! De hengst zelf.

Een hengst is het meest vruchtbaar in zijn jonge jaren, gemiddeld 4-7 jaar. Tot zijn 13-14 jaar kan het sperma nog verbeteren, maar zodra een hengst 15 jaar of ouder is, kan het sperma hetzelfde blijven of slechter worden. Vooral bij oudere hengsten heeft het bijvoeren van vitamines en mineralen vaak een positief effect. Verwacht niet direct resultaat, het heeft zeker 6-8 weken nodig om effect te kunnen zien.

Iedere hengst is anders, en iedere hengst heeft zijn eigen manier van dekken. De een is met 5 minuten klaar, de ander heeft een half uur nodig. Niks is meer frustrerend als een hengst niet wil dekken en vooral als dit gebeurd midden in het dekseizoen. De beste resultaten kan worden verwacht in een positieve rustige omgeving met een goede vloer, zonder frustratie of misbruik van de hengst.

De reden voor slecht libido, of gebrek aan het bereiken van een erectie of zaadlozing bij een ervaren hengst is vaak ingewikkeld en daarom van belang om achtergrond factoren en/ of ziekteprocessen herleiden die kunnen bijdragen aan het probleem. Sommige hengsten die pijnlijke achterbenen/ gewrichten, en of pijn aan de rug hebben, associëren pijn met dekken. Bij deze, vaak wat oudere hengsten zou staande beens dekken een uitkomst kunnen zijn.

Angus mc Kinnon heeft een fantastisch quote, een die in mijn ogen niet vaak genoeg gezegd kan worden: “People believe that the stallion is just a sperm producing machine, they have little thought for the normal horse behaviour.” Als de productie en de libido van de hengst niet hoog is werkt alleen een aangepast management.

Succes met het dekseizoen!